به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، کشور کوچک و ناشناخته جیبوتی در منطقه شاخ آفریقا اگرچه طی سالهای اخیر به واسطه همراهی با برخی حکومت های منطقه در سیاست های ضد ایرانی شان مورد توجه و البته تمسخر کاربران ایرانی قرار گرفته اما به علت موقعیت خاص خود، تبدیل به نقطه ای مورد علاقه برای احداث پایگاه نظامی توسط کشورهای مختلف شده و از جمله ارتش های مستقر در این کشور، آمریکا و چین هستند؛ هرچند که کشورهای دیگری نیز در این منطقه کوچک، حضور فعال دارند.

چینی ها به تازگی در این کشور آفریقایی پایگاه احداث کرده و به نوعی جزو تازه واردها در این منطقه خاص به حساب می آیند. اما آنچه اهمیت جیبوتی را برای برخی قدرت های فرامنطقه ای، بیش از پیش کرده، حوادثی است که اخیرا بین چین و آمریکا در جیبوتی رخ داده و حتی بنا بر برخی تفسیرهای خاص، بوی جنگ های قرن بیست و یکمی و فیلم های علمی تخیلی از آن به مشام می رسد که همه آنها به یک نبرد لیزری ختم می شود.

تاریخچه ای مختصر از سلاح های لیزری

به زبانی ساده، لیزر ابزاری است که نور را به صورت پرتوهای موازی بسیار باریکی که طول موج مشخصی دارند، ساطع می‌کنند. این دستگاه از ماده‌ ای جمع کننده یا فعال کنده نور تشکیل شده که درون محفظه تشدید نور قرار دارد. این ماده، پرتو نور را که به وسیله یک منبع انرزی بیرونی (از نوع الکتریسیته یا نور) به وجود آمده، تقویت می‌کند. از همان ابتدای کشف این خواص در اوایل دهه 1950 دانشمندان به خواص گوناگون این فناوری جدید پی بردند و از آن تاریخ به بعد بخش های مختلف از علوم و صنایع تحت تاثیر این فناوری قرار گرفت.  در بخش های نظامی نیز با پی بردن به قدرت بالای لیزر برنامه هایی از اواخر دهه 1960 میلادی برای استفاده از این تکنولوژی مطرح شد.  در ابتدا نیروی هوایی آمریکا به دنبال استفاده از لیزر به عنوان یک سامانه پدافند هوایی بود، نیروی زمینی و دریایی آمریکا نیز در ادامه دهه 1970، آزمایشاتی را به منظور طراحی و ساخت سلاح های پدافند لیزری انجام دادند که عمدتا در مرحله نمونه های آزمایشی باقی ماند.

اما در دهه 1980 میلادی و با روی کار آمدن رونالد ریگان و بحث استراتژی "جنگ ستارگان" ، استفاده از سلاح های لیزری در دو نقش تدافعی و هم تهاجمی گسترده تر و با جدیت بسیار بیشتری از سوی آمریکا دنبال شد. البته به دلیل موانع موجود در آن پروژه و البته پایان جنگ سرد پروژه های آن طرح نیز عمدتا در مرحله آزمایشی و پیش نمونه باقی ماندند.

حمله لیزری اژدها به عقاب در قاره سیاه

اما در این میان، مقامات آمریکایی اخیرا اعلام کرده اند که دو نفر از خدمه یکی از هواپیماهای ترابری C-130 این کشور که در حال پرواز در نزدیکی پایگاه نظامی چین در جیبوتی بودند، مورد حمله توسط یک سلاح لیزری قرار گرفته و دچار مجروحیت شده اند. پنتاگون به صورت خاص به نوع مجروحیت این دو آمریکایی اشاره نکرده ولی با توجه به اینکه سلاح های لیزری عمدتا به سمت چشم و سیستم بینایی هدف رفته، می تواند موجب اخلال موقت یا حتی کوری دائم قربانی شوند.

پایگاه نظامی چین در جیبوتی

مقامات پنتاگون می گویند بین 2 الی 10 بار تاکنون این نوع مزاحمت های لیزری برای خدمه هواپیماهای آمریکایی در نزدیکی پایگاه چینی ها رخ داده که دو مورد آن، باعث آسیب به خدمه شده است. این مسئله باعث اعتراض رسمی آمریکا به چین و از طرف دیگر دستورات خاص به خدمه هواپیماهای آمریکایی برای پرواز در نزدیکی پایگاه چینی ها شده است.

چه نوع لیزری در این حملات استفاده شده است ؟

اخلال و به نوعی حمله به هواپیماهای مختلف با استفاده از اشعه لیزر، امری جدید نیست و بارها در بسیاری از فرودگاه های غیر نظامی دنیا نیز گزارش شده است. دستگاه های تولید کننده امواج لیزر زیادی در بازار تجاری وجود دارند که می توان از آنها برای این منظور استفاده کرد اما مقامات رسمی نظامی آمریکا تاکید کردند لیزر مورد استفاده در این حادثه از درجه نظامی بوده است.

اسلحه لیزری PY131A

اسلحه لیزری WJG-2002

چینی ها حداقل تاکنون، 4 مدل سلاح لیزری مخصوص پیاده نظام توسعه داده و یک مدل سیستم ضد پهپاد لیزری کوتاه برد نیز ساخته اند. BBQ-905 ،  WJG-2002 ، PY131A و PY132A از جمله معروفترین نوع از این سلاح ها هستند. بخشی از این سلاح ها در اختیار ارتش چین و برخی دیگر از آن در اختیار نیروهای پلیس این کشور قرار گرفته است تا از آن در عملیات های ضد اغتشاش استفاده کنند.

برخی قوانین بین المللی در این میان وجود دارد که استفاده از سلاح های لیزری که باعث آسیب های دائمی به طرف مقابل می شود را ممنوع کرده و آمریکا و چین هر دو جزو کشورهای امضاء کننده این پیمان هستند. بر اساس این پیمان استفاده از سلاح های لیزری برای از کار انداختن جستجوگرهای اپتیکی ، مسافت سنج ها و یا سایر سامانه های دیده بانی بلااشکال است ولی استفاده ای که باعث آسیب دائمی شود خلاف مقررات بین المللی به حساب می آید؛ هرچند که حداقل آمریکا در بی توجهی به مقررات بین المللی در موارد مختلف از جمله نوع حمله به معترضان و سلاح های مورد استفاده از این موارد، سابقه ای سیاه و پرشمار دارد.

اسلحه لیزری BBQ-905

اسلحه لیزری  PY132A

در عین حال، کشور چین اعلام کرده که پایگاه آنها در جیبوتی صرفا یک مرکز برای پشتیبانی از عملیات دریایی چین در اطراف آفریقاست اما بسیاری از کارشناسان این اعتقاد را دارند که این پایگاه زمینه فصل جدیدی از نفوذ چین در قاره سیاه به شمار می آید و آمریکایی ها تلاش دارند تا به فهم و شناسایی بهتری از این پایگاه برسند و در عین حال مقابله لیزری چینی ها با هواپیماهای آمریکایی نیز بر همین اساس تفسیر می شود.

پایگاه چین در جیبوتی، اولین مرکز رسمی نظامی این کشور در خارج از مرزهای آن به شمار می‌آید که از زمان گشایش همواره موجب نگرانی برای ارتش آمریکا و سایر نیروهای نظامی غربی در شاخ آفریقا بوده. فاصله میان پایگاه نظامی چین و تنها پایگاه دایمی امریکا در آفریقا چند مایل بیشتر نیست. امریکا پس از حمله یازده سپتامبر ٢٠٠١ این پایگاه را برای عملیات‌ های ضدتروریستی بنا کرد که اکنون بخش عمده‌ ای از هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی در آن مستقر هستند. همچنین این پایگاه امریکا حدود ٤ هزار پرسنل دارد که در ماموریت‌ های بسیار محرمانه در منطقه فعالیت می‌ کنند که حتی عملیات‌ هایی را در یمن طراحی و انجام دادند.

این اتفاق جدید از جنبه ای دیگر نیز حائز اهمیت است چراکه در سال 2006 میلادی نیز آمریکا اعلام کرده بود که از سرزمین چین به سمت یکی از ماهواره های جاسوسی این کشور اشعه لیزری تابیده شده که ظاهرا باعث مختل شدن عملکرد سامانه های تصویری و شناسایی این ماهواره شده بود و با تکرار این اتفاق، بعید نیست ارتش امریکا نیز که سالهاست مدعی ساخت نمونه های عملیاتی سلاح لیزری است، بخواهد پاسخی به این ماجراها بدهد.